Huyerensebroekweg, Delenweg, Vinckenweg. Het buurtschap West-Geesteren kent nogal wat straten waaraan al vele jaren families met welbekende namen als Leus, Maathuis, Oude Wesselink en Slot wonen. In totaal zullen er 30 families in de schijnwerpers worden gezet tijdens de lezing- en dia-avond van Heemkunde Geesteren, op woensdagavond 11 november.
In vogelvlucht neemt de heemkundige vereniging de – naar verwachting – vele bezoekers mee naar een aantal opmerkelijke wetenswaardigheden over West-Geesteren. Een kleine bloemlezing vooraf:
Huyerensebroekweg
Het woord Huyeren is waarschijnlijk verwant aan het Oudhollandse woord ‘heurne’ dat woonhoek of buurt betekent en gelegen is bij een ‘broek’ of moeras. Het woord ‘huyeren’ kan ook herleid worden van het werkwoord (thuis)horen, ofwel in het Twents ’toesheurn’. Een “broek” is een laaggelegen nat grondgebied. Het woord ‘broek’ is verwant aan het Duitse ‘Bruch’ (moeras) en het Engelse ‘brook’ (beek), en is afgeleid van het Germaanse woord ‘broka’ wat moeras betekent. De vermaarde Molenbeek kronkelde door het Huyerense Broek richting de Weitemanslanden.
Delenweg
Rechts van de Molenbeek liep nog een landweggetje, daar waar nu de Delenweg loopt. Destijds hield dat weggetje, niet meer dan een karrenspoor, midden in het veen op. Het was de plek waar veel boeren kwamen om dunne veenplaggen te steken. Die werden gebruikt als brandstof voor het open vuur waarmee de huizen werden verwarmd. Voor het zover was, werden ze eerst te drogen gelegd op een met keien verstevigde plek. Zo’n plek werd in het Twents ook wel ‘del’ genoemd. Het meervoud van ‘del’ is ‘delen’, waarmee duidelijk is waar de buurtnaam De Deelen en de straatnaam Delenweg vandaan komen.
Vinckenweg
Het was burgemeester Jansen die in 1948 het oranje lint doorknipte en de naam onthulde van de weg tussen West-Geesteren/De Pollen en het dorp Geesteren waar meester Vincken zich 20 jaar lang met hart en ziel voor had ingezet. Het kon dan ook niet anders dat deze weg de naam Meester Vinckenstraat kreeg, later omgezet in Vinckenweg. Een andere naam was ondenkbaar geweest. Veel meer over zijn verdiensten voor West-Geesteren tijdens de dia-avond.
Leus
Familienamen zijn in 4 groepen in te delen: afstammingsnamen, geografische namen, beroepsnamen en eigenschapsnamen. Op West-Geesteren wonen meerdere gezinnen Leus. Over de betekenis van de achternaam Leus zijn de meningen niet eensluidend. Leus is een woord dat naast de bekende betekenis van ‘wapenkreet’ en ‘devies’ ook nog in andere betekenissen wordt gebruikt. Een korte, kernachtige definitie is: ‘Leus is wat onder in de sloot groeit’. Deze definitie vindt steun in Het Woordenboek der Nederlandse Taal, Achtste Deel, Eerste druk. Daarin staat als omschrijving van Leus: Volksnaam voor verschillende waterplanten die ook wel ‘lisch’ worden genoemd.
Een andere verklaring van de naam Leus die Heemkunde Geesteren ook tegenkwam: Een stuk land waarop planten als liesgras, gele lis en vertakte egelskop groeien. De achternaam Leus is een geografische achternaam en één van de meest voorkomende familienamen in Geesteren. Om ze van elkaar te kunnen onderscheiden, dragen ze naar goed Twents gebruik, verschillende bijnamen. Wie kende vroeger niet Knien Toon en Pöl Gerriet?
