Wat als de weegschaal je leven regeert? Wat als elke dag in het teken staat van calorieën tellen en verbranden? Wat als de obsessie je zo ziek maakt dat je de dood in de ogen kijkt? Carmen Oosterlaken leed ruim 5 jaar aan deze ziekte: Anorexia Nervosa. Inmiddels heeft ze de regie over haar lichaam weer in eigen hand en geeft ze zelfs voorlichting.
Billboards, tijdschriften, videoclips. Er is geen medium te bedenken zonder beelden van mooie, ranke, slanke vrouwen. Stralend glimlachend zoeken hun ogen de camera die vervolgens het plaatje vastlegt van een innig gelukkig ogende vrouw. Waarom zou ze ook anders? Ze heeft immers alles. De waarheid achter deze ogenschijnlijke perfectie is vaak echter aanzienlijk minder rooskleurig.
Carmen Oosterlaken was 19 jaar toen ze besloot om ook mooier en in haar ogen dus slanker te willen zijn. Een spontane, vrolijke, pracht van een meid met lange haren, sprekende ogen en een mooi figuur. “De meeste mensen keken positief naar mij, maar ik niet positief naar mijzelf”, begint ze haar verhaal. “Als klein meisje was ik al behoorlijk onzeker. Ik was kritisch en perfectionistisch, vooral voor mezelf. Het gevaar hierin is dat je nooit tevreden bent, wat je kwetsbaar maakt. De media beïnvloedde mij zodanig dat ik vond best een paar kilo te kunnen missen. Ik begon minder te eten en verloor in korte tijd 2 kilo. Omdat het zo makkelijk ging, probeerde ik nog meer af te vallen.”
In die tijd volgde Carmen de HBO-opleiding Integrale Veiligheidskunde bij het Saxion in Enschede. Voor de stage die hiermee gemoeid was, vertrok de Tubbergse op haar 19e voor een half jaar naar Curaçao. Ze genoot van zon, zee en strand en het feit dat ze meer en meer controle kreeg over haar eetpatroon. “Een weegschaal was niet voor handen dus keek ik puur naar hoe slank ik wilde worden. Dagelijks liep ik kilometers hard om de schamele voeding die ik at gelijk weer te verbranden. Bij terugkomst schrokken de mensen van mijn uiterlijk. Op de weegschaal constateerde ik dat ik maar liefst 11 kilo was afgevallen. Dat gaf de ultieme kick. ‘Als ik begin 50 weeg, kan ik ook eind 40 wegen’ was mijn gedachte. Hoe meer botten ik zag, hoe tevredener ik was en hoe groter mijn overtuiging. Ik had eindelijk de controle!”
De weken verstreken en het gewichtsverlies ging door. Eetlust was er wel maar werd stelselmatig onderdrukt door Carmens sterke motivatie en zelfdiscipline. “24 Uur per dag was ik bezig met afvallen. Na een biscuitje tikte ik het aantal calorieën bij op het lijstje dat ik stiekem bij hield op de telefoon.” Stiekem, een eigenschap die iedere Anorexia-patiënt zich geraffineerd eigen weet te maken. Om de ingeslagen weg onopvallend te kunnen vervolgen loog Carmen tegen haar ouders, haar vriendinnen en hield ze de schijn op dat het goed met haar ging. Want ziek was ze naar eigen inzicht beslist niet, ze was juist goed bezig. Zo nu en dan nam ze, om gezeur over eten te voorkomen, een snack tijdens een verjaardag of feestje. Niemand had door dat ze deze ‘vijand’ minuten later geroutineerd uitbraakte boven het toilet.
Het sociale leven van de eens zo vrolijke Carmen bereikte op dat moment een dieptepunt. “Vanwege gebrek aan energie was ik doorlopend moe. Meed feestjes en gezelligheid omdat daar altijd eten en drinken was. Ik wilde geen verklaring hoeven geven over mijn gewichtsverlies, ik wilde doen waar ik inmiddels zo goed in was: afvallen. Nog meer.”
Carmen was eind 20 toen ze op de display van de weegschaal 46,5 kilogram zag verschijnen. Met haar 1.73m een levensgevaarlijk laag gewicht. ,”Verstandelijk weet je dat je verkeerd bezig bent maar de kick zorgt dat je doorgaat.” Terwijl ze de woorden uitspreekt, slaat ze haar ogen neer. De wond mag dan inmiddels dicht zijn, de herinnering is zichtbaar nog vers.
Haar ouders, vriend en vriendinnen keken ondertussen machteloos toe hoe Carmen meer en meer afgleed. Terwijl haar vriendinnengroep de confrontatie voorbereidde, was het haar gezin dat zorgde voor de omslag met de vraag of het wel goed met haar ging. Leeg, moe en intens mager brak Carmen en gaf eindelijk huilend toe dat dat niet zo was. Hulp was vereist, en zo snel mogelijk…
Carmen nam contact op met Amarum in Zutphen, een centrum voor eetstoornissen. Na een telefonische intake, meten en wegen werd de diagnose gesteld: Anorexia Nervosa met een BMI van 15,9. De doelstelling werd een BMI van 20 met daarbij een gewicht van 59,2 kilo. “Dat betekende dat ik meer dan 10 kilo moest aankomen, ik raakte compleet in paniek”, vertelt Carmen. “Eén dag per week volgde ik therapie, 10 weken lang, om psychologisch inzicht te krijgen in de totstandkoming van mijn ziekte. Het advies was vervolgens een 5-daagse therapie, wat vanwege het afstuderen niet mogelijk was. Voor de ander optie, de 3-daagse was een BMI van 18 nodig. Dat had ik niet. Ondertussen is het augustus 2010 en is Carmen afgestudeerd. Besloten wordt om over te gaan tot opname in een kliniek in Zutphen. De dagen bestaan uit cognitieve gedragstherapie, gesprekken en het bijhouden van een eetdagboek en de daarmee gepaard gaande emoties. Een periode van vallen en opstaan, knokken en doorzetten. Begin 2011 heeft Carmen nog altijd moeite met aankomen en wordt in overleg overgegaan tot een-op-een begeleiding van een klinisch psycholoog. Via haar vader is ze aan het werk bij de Politie in Zwolle, maar het gaat moeizaam. Een jaar later krijgt ze een terugval en zoekt ze via Dimence heil bij een groep voor eetstoornissen. Na de zomer ging het steeds beter en eind 2012 kwam het gevoel van victorie. “Ik pakte mijn hobby’s weer op, had plezier en kon uitgaan zonder angst. In totaal hield Anorexia mij zo’n 5 jaar in z’n macht. Helaas ben ik een aantal vrienden verloren en zelfs mijn 7 jaar durende relatie eindigde. Dit had geen invloed op mijn eetpatroon. Voor mij het teken dat ik de controle weer in handen had. Sinds juli 2013 woon ik op mezelf in Enschede met een prachtig BMI van 20! Mensen die mij rond die tijd leerden kennen kunnen zich niet voorstellen in welke hel ik heb geleefd. Mijn ouders, broer, zussen en toenmalige vriend heb ik veel verdriet gedaan en zonder hun onvoorwaardelijke steun stond ik niet waar ik nu sta. Zij waren vol vertrouwen in mij en hebben me er echt doorheen getrokken al moet je het uiteindelijk wel zelf doen. Ik ben sterker dan ooit!”
Diezelfde kracht, zelfdiscipline en motivatie die Carmen bijna het leven kostten, zet ze nu in voor een tegenovergesteld doel: voorlichting geven over Anorexia Nervosa. “Ik wil mensen laten zien dat Anorexia een ernstige, psychische ziekte is die niet onderschat mag worden”, legt ze zelfverzekerd uit. “Het overkomt je, sluimert, en slaat uiteindelijk genadeloos toe. Met het geven van voorlichting heb ik een streep onder mijn verleden gezet. Voor medelijden is geen plek. Ik ben me bewust dat ik er bijna niet meer was geweest en daarom geniet ik nu meer dan ooit van de kleinste dingen. Tijdelijk werk ik nu bij de KPN, maar hoop in de toekomst een baan te vinden bij de politie. Ik volleybal weer, niet meer bij mijn vertrouwde club Dynamo maar bij Twente’05. Omdat ik sporten leuk vind, niet om obsessief te bewegen. En de weegschaal? Die staat gezellig in Tubbergen. Mijn dagelijkse routine en humeur worden niet meer bepaald door gedachten over eten, gewicht en uiterlijk. Ik vertik het om één getalletje op de weegschaal mijn leven te laten leiden, dus daarom weeg ik mezelf niet meer. Ik kan mijn lichaam nu goed accepteren en ben zelfverzekerder geworden, maar het allerbelangrijkst: ik ben gelukkig, gezond en dankbaar.”
Vakantiekiekje van Carmen (rechts) met haar broer Kevin en zus Carlijn.
