Dit artikel maakt deel uit van een reeks over de overeenkomsten en verschillen tussen de boerenprotesten in 1971 (Tubbergen) en 2019-2020 (heel Nederland). Het werd mede mogelijk gemaakt door het Steunfonds Freelance Journalisten. Het gaat om de volgende artikelen:
Slagveld
Volgens de provincie en de Cultuurtechnische Dienst moest er opnieuw een stemvergadering worden belegd, nog datzelfde jaar. Die tweede poging om te stemmen over de ruilverkaveling ging ook ‘’gewoon’ door, onder druk van ambtenaren en gekozen politici, terwijl er dus geluiden van forse weerstand klonken. De Telegraaf en andere media berichtten zelfs dat er doden zouden kunnen vallen.
Op die bewuste dinsdag 21 december 1971 zitten veel Nederlanders ‘s middags als aan de radio gekluisterd om van verslaggevers ter plaatse te beluisteren wat er allemaal in Tubbergen gaande is. De protesten beginnen nog met geschreeuw en gezang. “Tegen, tegen, tegen!” klinkt het luid. Actievoerders beletten zo goed als iedereen om een stem uit te brengen. Alleen een enkeling lukt het deze blokkade alsnog te omzeilen. Het protest verhard echter alras. Een politieman trekt zijn revolver, zet ‘m op scherp en richt het uitdagend naar de menigte. Er wordt gegooid met stenen en andere voorwerpen. Hierna trekken landbouwvoertuigen de dranghekken omver en worden toegesnelde ME’ers ondergespoten met een giertank. Het dorpsaanzicht met glooiende akkers veranderde in een heus slagveld. De chaos is compleet. In het dorp gingen de schermutselingen en vernielingen verder.
‘s Avonds stromen beelden van de boerenopstand via de televisie bij huiskamers binnen. Een groep actievoerders blijkt slaags te zijn geraakt met ME’ers, ramen van het gemeentehuis waren stukgesmeten, er was brand gesticht in de woning van het burgemeestersgezin, enzovoorts. Maar niets bleek minder waar. Naderhand bleken een kleine twintig agenten en actievoerders gewond, nog afgezien van alle materiële schade. Terwijl er eigenlijk gestémd zou moeten worden.
Van de 2.938 mensen die waren opgeroepen voor die stemming, brachten er uiteindelijk 27 hun stem uit: 12 tegen en 15 tegen (ofwel 2926). Doordat de niet-stemmers bij de ja-stemmers werden opgeteld en deze groep bovendien veel groter was dan de nee-stemmers, werd de ruilverkaveling formeel gezien aangenomen. Het ministerie van Landbouw en Visserij trapte echter alsnog op de rem, net als de andere overheden.
Regionale en landelijke kranten stonden de dagen erna bol met berichten over deze boerenopstand. Verbazing en afkeurende reacties voerden hierbij de boventoon, net als de roep om herbezinning. Op talloze vragen zou pas veel later een antwoord komen. Er waren elders al diverse ruilverkavelingsprojecten succesvol uitgevoerd, dus waarom ging het dan in Tubbergen alsnog zo faliekant mis? Een verbetering voor de bedrijfsvoering is toch juist gewenst?
Later zouden in grote delen van de gemeente Tubbergen alsnog kleinschaligere ruilverkavelingsprojecten worden uitgevoerd, maar dan op vrijwillige basis en samen met (rechtstreekse vertegenwoordigers van) de landeigenaren. De omstreden stemprocedure van de Ruilverkavelingswet uit 1954 ging uiteindelijk in 1975 alsnog op de schop. Alleen de daadwerkelijk uitgebrachte stemmen zouden voortaan worden geteld. Het was daarmee dus niet langer zo dat thuisblijvers of overleden personen, die nog niet officieel waren uitgeschreven als landeigenaar, meetelden als voorstemmers. Met deze wetswijziging kregen pachters, die tot dan toe slechts als belanghebbende waren aangemerkt, ook stemrecht.
